Dzień Języka Polskiego - o porządku prawd i wartości nie tylko w szkole

Początkiem każdego dzieła – słowo,
a przed każdym działaniem – myśl.
Korzeniem zamierzeń jest serce,
skąd wyrastają cztery gałęzie:
dobro i zło, życie i śmierć,
a nad tym wszystkim język ma pełną władzę.

Mądrość Syracha 37, 16-18

Dziś już nie wystarczy w szkole uczyć kultury języka, czyli koncentrować się na kwestiach jego poprawności, ponieważ wyzwania współczesnego, dotkniętego głębokim kryzysem świata są o wiele większe i poważniejsze. Powszechna ekonomizacja życia, odchodzenie od wartości niematerialnych, sprowadzanie ludzi do roli konsumentów, nie tylko osłabiają więzi, poczucie solidarności międzyludzkiej, ale przede wszystkim znacząco utrudniają wejście młodych ludzi na drogę dojrzewania, budowania swojej podmiotowości, a także niezbędnego w dobrym, sensownym życiu doskonalenia umiejętności autentycznego porozumiewania się.
Stąd właśnie wynikła pilna potrzeba stworzenia przestrzeni spotkania w dialogu, zajęcia się problemami z zakresu aksjologii, etyki słowa i szerzej – etyki komunikacji, przypominania również najprostszych, nie dla wszystkich oczywistych, ale wymagających jednak ponownego namysłu podstawowych prawd. Otaczający świat podsuwa bowiem ekwiwalenty szczęścia o złudnej wartości i to o nie tak naprawdę toczy się walka, a nie o to, najważniejsze. Rodzina nie pełni już tej roli, jaką odgrywała w tradycyjnym ujęciu.
Szkoła powinna zawsze być szczególnym miejscem - przestrzenią rozwoju i wychowania, a więc formowania postaw, a nie tylko przekazywania rzetelnej, uporządkowanej wiedzy. W dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości chodzi przecież o to, by nauczyć podopiecznych wybierać i korzystać z powszechnie dostępnych źródeł informacji, odróżniać informacje od dominujących wokół opinii oraz komentarzy, a co najważniejsze – nie tylko przygotować młodych ludzi jak najlepiej do egzaminów, ale także do pokonywania pojawiających się trudności i wzbudzania potrzeby dążenia do coraz większej mądrości.
Zarówno w przestrzeni publicznej, jak i prywatnej, nie dzieje się dobrze w sferze etyki, a przecież wszyscy, czy zdajemy sobie z tego sprawę, czy nie, jesteśmy wychowawcami. Słowem i przykładem powinniśmy więc za każdym razem to potwierdzać, pouczenia i deklaracje dziś nie wystarczą. Żyjemy w czasach wyraźnego kryzysu wiarygodności słowa, wszędzie obserwujemy tego skutki. Wokół brakuje prawdomówności i szczerości w relacjach, szczególnie potrzebnych wzorów odpowiedzialności za słowa, które wypowiadane bez odpowiedniego namysłu, w emocjach, mogą krzywdzić, ranić, oddalać, wykluczać, ośmieszać, zawstydzać lub wywoływać poczucie winy.
Pozytywną odpowiedzią na wskazane zjawiska mogą stać się spotkania podczas Dnia Języka Polskiego, nasz wspólny czas na poruszenie ważnych dla każdego człowieka tematów.

Elżbieta Błachowicz (nauczycielka języka polskiego w VIII LO im. Władysława IV od 1988 roku)

8 stycznia 2024 – XI Dzień Języka Polskiego

Kolejny Tydzień Kultury w roku szkolnym 2023/2024 rozpoczął Dzień Języka Polskiego.

Hasłem przewodnim tegorocznego dnia języka polskiego była myśl: Lektury nie tylko do matury.

Celem wspólnych rozmów o języku polskim w tym roku szkolnym były książki, które tworzą szkolny kanon.

Różne aktywności rozpoczęły  się od samego rana. Pierwszym punktem dnia był  Językowy  challenge, w którym wzięli udział przedstawiciele wielu klas. W auli szkoły na kolejnych lekcjach  mieliśmy przyjemność wysłuchać wykładów. P. prof. Tomasz Wroczyński (Uniwersytet Warszawski) z pasją poprowadził spotkanie  na temat: Późna twórczość wielkich poetów: Czesław Miłosz, Tadeusz Różewicz, Zbigniew Herbert. Zabrakło czasu ze względu na wielość poruszonych wątków, ale z pewnością nie zabrakło motywacji i inspiracji, by już samodzielnie poznawać perspektywy spojrzenia na świat XX wieku tych autorów. Natomiast nasz kolejny gość p. prof. Krzysztof Mrowcewicz (PAN, Akademia Teatralna) pozwolił spojrzeć na Słowackiego inaczej. Zaskakujące i mniej znane fakty z biografii Juliusza Słowackiego zachęciły do odkrywania różnych utworów pisarza, który znał się na modzie i był wytrawnym dyplomatą.  

Uczniowie obejrzeli także projekt Lektury nie tylko o matury, w którym zaproszeni przez p. prof. Renatę Karwowska nauczyciele prawie wszystkich przedmiotów (z wyjątkiem języka polskiego ?) opowiadali o swoich wspomnieniach związanych z lekturami szkolnymi. I tak między innymi refleksją o poezji modernistycznej podzieliła się nauczycielka matematyki p. dyrektor Małgorzata Dąbrowska, o Chłopach W. Reymonta opowiadała szkolna pedagog p. prof. Małgorzata Szulc. Do czytania Lalki zachęcał nauczyciel informatyki p. prof. Artur Markiewicz. O miłych chwilach z klasyką, czyli powieścią Noce i dnie M. Dąbrowskiej opowiadał chemik p. prof. Hubert Bednarski. Anglistka p. prof. Agnieszka Dąbrowska podzieliła się wrażeniami z czytania prozy Ryszarda Kapuścińskiego. P. prof. Tomasz Grycuk, na co dzień nauczyciel fizyki, dzielił się mądrością prozy J. Conrada. Z kolei p. prof. Ewa Klinger eseistycznie przedstawiła myśl C. K. Norwida. Jeśli myślimy o szkolnych lekturach, to nie sposób zapomnieć o Panu Tadeuszu, którego przedstawiała nauczycielka wychowania fizycznego p. prof. Ariana Dasiukiewicz. P. prof. Bożena Kostrzewa, germanistka, podjęła refleksję o literaturze dającej świadectwo koszmarowi wojny, czyli zachęcała do lektury Medalionów Z. Nałkowskiej. Projekt był pomysłem p. prof. Renaty Karwowskiej. Nie udałby się gdyby nie praca Tomka Koniecznego, Karola Kopeć i Bartka Polakowskiego z kl. I A.

Cały dzień można było oglądać wystawy przygotowane przez p. prof. Katarzynę Kołtun i p. prof. Iwonę Włodarską.

A po lekcjach tradycyjnie odbył się kolejny Turniej Jednego Wiersza.

W czwartek natomiast gościliśmy aktora p. Rafała Królikowskiego, który poprowadził świetne warsztaty z interpretacji głosowej klasyki dziecięcej. Materiał do ćwiczeń wywołał u wszystkich uczestników uśmiech, bowiem między innymi wspólnie szukaliśmy okularów pewnego pana Hilarego i ćwiczyliśmy emisję głosu dzięki małpie w kąpieli.

W imieniu Nauczycieli Polonistów,

Renata Karwowska

6 lutego 2023 – X Dzień Języka Polskiego

Dlaczego sama wiedza nam nie wystarczy…

Biblioteka szkolna tradycyjnie prezentuje wystawę wpisującą się w tematykę tego dnia. Tytuł tegorocznej brzmiał: „Słowa między nami – jak się przyjaźnie porozumiewać”.

Dzień Języka Polskiego, w tym roku szkolnym obchodzony 03.02.2020, tradycyjnie rozpoczynał Tydzień Kultury w naszym liceum.
Temat przewodni: "Książki nie tylko z lekturowej półki. Literatura XX  i XXI wieku”. Ideą tej edycji Dnia Języka Polskiego było poszerzenie wiedzy o literaturze współczesnej i języku współczesnym, bowiem Władysławiacy czytają  różne książki i różnymi książkami są zainteresowani. Współcześnie literatura to szeroki obszar, rozwijający się z dużą dynamiką. Nasi uczniowie mogli więc spotkać się z przedstawicielami świata akademickiego oraz piszącymi książki i dziennikarzami. Tego dnia bohaterem stała się książka współczesna w swoich różnych odsłonach. 

W nasze progi zawitało wielu Gości, którzy dzielili się swoją wiedzą o literaturze  i języku, a także swoim doświadczeniem pisarskim. Tematyka spotkań była bardzo różna. Trwały one przez cały dzień i miały różną formułę: od spotkań warsztatowych  doskonalących umiejętności interpretacji prozy i poezji,  przez ilustrowane prezentacjami spotkania z autorkami książek, wykład i gawędę o współczesnych zjawiskach językowych, spojrzenie na ważne książki dziennikarzy różnych mediów, po spotkanie poetyckie piszących Władysławiaków. Ważna była także dla nas refleksja o pracy instytucji, której misją jest troska o literaturę - Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie.

Gościem, który przebył do nas najdłuższą drogę, był prof. Lech Giemza, pracownik Katedry Literatury Współczesnej KUL, autor książek: "Nowa Fala wobec historii", "Spotkanie jako sytuacja nieoczywista w literaturze", redaktor pracy zbiorowej "Pisarze wobec futbolu. Negacje - irytacje - fascynacje". Inicjator i koordynator projektu edukacyjnego "Książka z plecaka". Nasz znakomity gość poprowadził dwa spotkania warsztatowe: „Olga Tokarczuk i jej poznawanie świata przez literaturę”, w trakcie  których omawiane było  opowiadanie „Szkocki miesiąc”. Ten szczególnie aktualny temat  pozwolił poznać w szerszym zakresie twórczość laureatki Nagrody Nobla. Równolegle warsztaty interpretacji prozy i poezji czasów wojny prowadził poeta i pasjonat literatury dr Karol Samsel z Uniwersytetu Warszawskiego. Dwugodzinne zajęcia pt. „Wyzwolona wyobraźnia czasów Apokalipsy spełnionej" pogłębiły wiedzę maturzystów o literaturze czasów II wojny światowej, poszerzając wiedzę szkolną. Z kolei miłośnicy matematyki mieli możliwość wysłuchania wykładu: „Literatura w dobie cyfryzacji”. Dr Karol  Samsel przedstawił nie tylko kierunki rozwoju literatury współczesnej, ale także kreatywność tworzących literaturę dzisiaj, działających z wykorzystaniem  nowoczesnych mediów i zaskakujących nośników słowa.

Kolejny moduł to spotkania z autorkami książek. Współcześnie chętnie sięgamy po reportaże i biografie, dlatego tym bardziej ucieszyły nas spotkania z autorkami książek. P. Aleksandra Boćkowska, dziennikarka współpracująca m.in. z „Wysokimi obcasami” czy „Vogue”, pisarka o bogatym doświadczeniu reporterskim, rozmawiała z młodzieżą „Jak pisać o modzie i nie nudzić. I właściwie po co?”. Autorka reportaży, w tym  m.in. „To  nie są moje wielbłądy. O modzie w PRL”  podzieliła się swoim doświadczeniem, które uświadomiło nam czytelnikom, jak ogromną pracę wykonać musi autor reportażu, szukając informacji i zbierając materiały. Natomiast autorka wielu biografii, pasjonatka i miłośniczka biblioteki, p. Mariola Pryzwan, zgromadziła wokół siebie zainteresowanych biografią jako gatunkiem literackim. Spotkanie „Biografia pisana wspomnieniami” autorki książek  upamiętniających ludzi kultury, np. Annę Jantar, Annę German, Zbigniewa Cybulskiego czy XX- wieczne pisarki Halinę Poświatowską, Marię Dąbrowską, dla młodszego pokolenia czytelników było podpowiedzią dotyczącą warsztatu pisarskiego biografa i ciekawych tytułów.

Do rozwoju i popularyzacji wiedzy o książce przyczyniają się także różne instytucje i pracujący w nich pasjonaci kultury. Temu poświęcony był 3 moduł tego dnia. Bardzo ciekawej gawędy wysłuchali zgromadzeni na spotkaniu „Książki, które były drogowskazem. Ludzie, którzy byli drogą”. Bogate doświadczenie dziennikarza radiowego odsłoniło kolejną przestrzeń życia książek. P. redaktor Hanna Giza zrealizowała wiele audycji radiowych w Polskim Radio o kulturze, książkach literatury powszechnej, „wstrętnych lekturach” szkolnych ( „Te wstrętne lektury” to tytuł cyklu audycji radiowych)… Właściwie lista książek,  które trzeba przeczytać, po tym spotkaniu znacznie się rozrosła, ale rekomendacje są gwarancją dobrze spożytkowanego czasu.  W tym samym czasie dr Jarosław Klejnocki, dyrektor Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza, prowadził spotkanie „Tropem Pana Samochodzika o Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza”. Szacowny patron muzeum i bohater dziecięcych lektur to dość oczywiste połączenie dla tych, w życiu których książka jest obecna w kolejnych etapach życia. Polonista z pasją, pisarz i poeta, eseista oraz krytyk literacki dr J. Klejnocki w dynamicznym spotkaniu przypomniał nam, żeby na szlaku spacerów własnych  nie omijać  Muzeum Literatury. 

Spotkanie popołudniowe wypełniło szkolną aulę, bowiem było wielu chętnych do wysłuchania wykładu prof. Jerzego Bralczyka. Wybitny polski językoznawca i gramatyk normatywny, profesor nauk humanistycznych w wykładzie: „Co nasz język mówi o nas? Co mówimy między słowami?” podjął  szereg tematów. Nasz gość chętnie odpowiadał na pytania publiczności, bowiem spotkanie miało charakter dialogowy.

Dzień zakończył  Turniej  Jednego Wiersza . Uczniowie czytali własne utwory liryczne.

Tego dnia odwiedzaliśmy nowe wystawy w bibliotece szkolnej. Uczniowie otrzymali pamiątkowe zakładki do książek, które na nich czekają. Odbyło się także podsumowanie zawodów ortograficznych, które są stałym elementem Dnia Języka Polskiego.

Jednym słowem mieliśmy przyjemność odbycia licznych spotkań z autorytetami świata humanistyki i kultury. Dzięki otwartości naszych Gości dzień był bogaty w różne aktywności. Mam nadzieję, że dopisał kolejną ciekawą kartę historii naszej szkoły. 

W imieniu Zespołu Polonistów: p. Renata Karwowska 

Goście i wydarzenia Dnia Języka Polskiego:

p. Hanna Giza

p. Aleksandra Boćkowska

p. Mariola Pryzwan

dr Karol Samsel

dr Jarosław Klejnocki

prof. Jerzy Bralczyk

prof. Lech Giemza

Turniej Jednego Wiersza

Pytanie o wartości – to przecież pytanie o to, co robimy, do czego dążymy, jak powinniśmy postępować.
Jest to więc pytanie o człowieka i w sprawie człowieka; to pytanie o kompas, według którego mamy się orientować, gdy szukamy drogi w życiu. 

W. Heisenberg

prof. dr hab. Andrzej Jacek Blikle – Rada Języka Polskiego PAN

prof. UW, dr hab. Dorota Zdunkiewicz – Jedynak – Zespół Etyki Słowa PAN

prof. dr hab. Paweł Stępień - Wydział Artes Liberales UW